Cumhurbaşkanı Erdoğan duyurdu: Yerel afet birimleri merkezileştiriliyor, müdahale yapısı yeniden şekilleniyor
Türkiye’de afet yönetimi yapısında köklü bir değişiklik başlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 büyükşehir dışındaki 51 ilde belediyelere bağlı itfaiye teşkilatlarının AFAD’a (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) devredileceğini ve bu yapıların yeniden düzenleneceğini açıkladı. Yeni düzenleme, afetlere daha hızlı, koordineli ve profesyonel müdahale edilmesini hedefliyor.
Yeni Modelin Detayları
• Kapsam dışı: 30 büyükşehir belediyesine bağlı itfaiye teşkilatları bu değişimden etkilenmeyecek. Bu illerde mevcut yapı korunacak.
• Kapsam içi: 51 ildeki belediye itfaiyeleri AFAD’ın taşra teşkilatlarına entegre edilecek.
• Yapılandırma: Personel, ekipman, araç ve bütçeye dair tüm organizasyon AFAD koordinasyonuyla yeniden şekillendirilecek.
• Eğitim ve standardizasyon: Müdahale ekiplerine AFAD standardında eğitim verilmesi ve ortak yazılım/komuta sistemine geçilmesi hedefleniyor.
Hedef: Tek Komuta, Hızlı Müdahale
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasında dikkat çeken vurgu şu oldu:
“Afetlere müdahalede dağınıklık kabul edilemez. Yerel gücü merkezî organizasyonla birleştiriyoruz.”
Bu adımla birlikte:
• Yangın, sel, deprem ve diğer afetlerde tek merkezden sevk ve idare sağlanacak.
• Özellikle kırsal illerde personel yetersizliği, lojistik dağınıklık ve görev karmaşasının önüne geçilmesi planlanıyor.
• Her ilin AFAD birimi, kendi sorumluluk alanındaki tüm acil müdahale araçlarını doğrudan yönetecek.
Yerel’den Merkezî’ye Kayış
Bu değişim, teknik bir düzenlemenin ötesinde siyasi ve idari bir yönelim olarak da yorumlanıyor. Uzmanlara göre, bu adım:
• Afet yönetiminin merkezîleştirilmesi sürecini hızlandırıyor.
• Ancak aynı zamanda yerel yönetimlerin bazı alanlardaki yetki ve kontrol gücünü sınırlıyor.
CHP ve bazı muhalefet partilerinin, ilerleyen günlerde “belediyelerin yetki alanına müdahale” iddiasıyla eleştiri getirmesi bekleniyor.
Türkiye’nin Afet Hafızası ve Bu Kararın Arka Planı
Türkiye, özellikle son 20 yılda:
• 1999 Marmara Depremi,
• Elazığ (2020), İzmir (2020), Kahramanmaraş (2023) depremleri,
• Batı Karadeniz selleri, Antalya-Muğla orman yangınları
gibi ağır afetlerle karşı karşıya kaldı.
Bu deneyimler, yerel teşkilatların çoğu zaman koordinasyon eksikliği, araç yetersizliği veya eğitim açığı nedeniyle etkin müdahalede yetersiz kaldığını gösterdi. Yeni yapı, bu zinciri kırmayı ve proaktif bir müdahale modeli kurmayı hedefliyor.
Personel ve Ekipman Süreci Ne Olacak?
İlk etapta:
• Belediye bünyesindeki mevcut itfaiye personeli, AFAD’a devredilecek.
• Gönüllü itfaiyecilik sisteminde revizyon yapılacak.
• Araç ve teçhizatlar AFAD envanterine geçirilecek, gerekirse yenilenecek.
• Bütçe kaynakları AFAD üzerinden aktarılacak.
Bu süreçte personel hakları ve özlük dosyalarının korunması için özel yönetmelikler çıkarılması bekleniyor.
Uluslararası Uygulamalar Ne Diyor?
Birçok ülkede afet yönetimi doğrudan merkezi bir yapının kontrolündedir:
• Japonya’da afet müdahale sistemleri İçişleri Bakanlığı’na bağlıdır.
• ABD’de FEMA (Federal Emergency Management Agency), eyaletlerle protokol yapar ama ana koordinasyon merkezdedir.
• Fransa ve Almanya gibi ülkelerde ise karma modeller uygulanır.
Türkiye’nin bu adımı, merkezi modelin ağırlık kazandığı sisteme bir geçiş olarak değerlendiriliyor.
Sonuç: Türkiye, Afetle Mücadelede Yeni Bir Sayfa Açıyor
Bu yapısal değişiklikle birlikte Türkiye, sadece afet sonrası müdahalede değil, afet öncesi hazırlık ve risk yönetiminde de daha hızlı, daha organize ve daha disiplinli bir sürece girmeyi hedefliyor. Ancak bu süreçte siyasi, hukuki ve idari dengelerin dikkatle korunması gerektiği de unutulmamalı.
