Piyasada nakit sıkışıklığı büyüyor, bireyler çareyi “kuyumcu üzerinden dolaylı kredi”de arıyor. Bankalar artık bu işleme karşı yargı yoluna gidiyor.
İSTANBUL / GHA
Türkiye’de derinleşen ekonomik kriz ve sıkı para politikaları, bireyleri yeni yollarla nakit bulmaya zorluyor. Son aylarda kredi kartıyla altın alıp bunu kuyumcular üzerinden bozdurarak nakde çevirenlerin sayısı hızla arttı. Ancak bankalar, bu yöntemi “kredi kartının amacı dışında kullanımı” olarak değerlendirerek çok sayıda kullanıcı hakkında suç duyurusunda bulunmaya başladı.
KUYUMCULAR ÜZERİNDEN NAKİT AKIŞI
Süreç basit: Kredi kartıyla altın alınıyor, aynı gün veya kısa süre sonra bu altın kuyumcuya geri satılıyor. Karşılığında nakit alınarak, kredi kartından 30-45 günlük bir “faizsiz kredi” yaratılıyor. Bazı kullanıcılar bu yöntemi döngüsel olarak kullanarak, likidite ihtiyacını sürekli bu kanaldan karşılıyor.
Bu yöntem, özellikle bireysel kredilere erişimin kısıtlandığı, nakit avans faizlerinin %4,42’ye dayandığı bir dönemde “dolaylı nakit avansı” gibi işliyor. Ancak Merkez Bankası’nın kredi kartı kullanımını kontrol altına almak için attığı adımlar sonrası bankalar bu işlemlere karşı daha sert önlemler almaya başladı.
BANKALAR DÜĞMEYE BASTI
Bazı özel bankaların, altın alımı yapıp aynı gün içinde bozdurarak nakde çeviren müşterileri sistem üzerinden tespit edip, savcılıklara suç duyurusunda bulunduğu öğrenildi. Bu adım, “finansal dolandırıcılık” kapsamında değerlendirilen bazı işlemlere karşı örnek oluşturabilir.
Bankacılık sektöründen bir kaynak, GHA’ya yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Kredi kartı bir alışveriş aracıdır, nakit temini için kullanılan bir enstrüman değildir. Bu işlemler sistemik açıdan kötü niyetli kullanıma giriyor ve finansal istikrarı tehdit ediyor. Uyarılar yapıldı ama alışkanlık haline getirildiği görüldü.”
“BU BİR ÇARESİZLİK EKONOMİSİ”
Ekonomistler ise durumu farklı yorumluyor. Finans analisti Dr. Deniz Koyuncu’ya göre, bu yöntem yasal sınırları zorlasa da asıl sorun sistemin kendisinde:
“İnsanlar bu yönteme keyfinden başvurmuyor. Reel faiz negatif, enflasyon yüzde 75’i zorluyor, krediye erişim zor, maaşlar yetersiz. İnsanlar borcunu borçla kapatmak için formül arıyor. Bu tablo, ekonominin derin nakit krizi içinde olduğunu gösteriyor.”
MERKEZ BANKASI VE BDDK TAKİPTE
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) son dönem adımları, kredi kartı limitleri, taksit süreleri ve nakit çekimlere yönelik kısıtlamaları artırmaya yönelikti. Kuyumcular üzerinden nakit temini yöntemi de artık resmi denetleme radarına girmiş durumda.
Sektör kaynakları, önümüzdeki dönemde kredi kartıyla yapılan mücevher ve kıymetli maden alışverişlerinin de takibe alınabileceğini ifade ediyor.
SONUÇ: YASAL SORUMLULUK KİMDE?
Tüketici hukuku uzmanı Av. Ebru Aydın’a göre, bu süreç hem kullanıcılara hem de aracı olan kuyumculara yasal riskler taşıyor:
“Eğer işlem sistematik hale gelmişse ve kredi kartının kullanım amacı kötüye kullanılmışsa, bankaların suç duyurusu yasal zemine dayanır. Ancak burada kuyumcunun rolü de incelenmeli. Taraflar arasında organize bir yapı varsa, bu daha ciddi bir hukuki sonuç doğurabilir.”
ZORDA KALANIN FORMÜLÜ, SİSTEMİ ZORLUYOR
Kredi kartıyla altın alıp, hemen bozdurarak nakit elde etmek… Birçok kişi için çaresizliğin adı. Ancak bu yol, artık “banka radarında”. Ekonomik daralmanın, bireysel kullanıcıları gri alana itmesi, sistemde yeni bir çatlağa işaret ediyor.
