30.000 Derece Sıcaklık, 300 Milyon Volt Gerilim!
GHA – Güncel Haber Ajansı / Bilim Servisi
Fırtınalı havalarda gökyüzünü aydınlatan yıldırımlar, sadece görsel bir şölen değil, aynı zamanda doğanın en güçlü elektriksel olaylarından biri. Uzmanlar, yıldırımın oluşum süreci ve taşıdığı devasa enerji miktarlarıyla ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı.
Yıldırım Nasıl Oluşur?
Meteoroloji uzmanlarına göre yıldırım, fırtına bulutlarının (kümülonimbus) içinde gerçekleşen karmaşık bir elektriklenme süreciyle meydana geliyor. Bulut içindeki su damlacıkları, buz kristalleri ve dolu taneleri, yukarı ve aşağı yönlü hava hareketleriyle çarpışarak elektrik yüklenmesine neden oluyor. Bu süreçte:
• Pozitif yükler bulutun üst kısmında,
• Negatif yükler ise alt kısmında birikiyor.
Yeryüzü, bu negatif yüklere karşı pozitif yüklenerek büyük bir gerilim farkı oluşturuyor. Bu fark, yıldırımın temelini hazırlıyor.
Aşama Aşama Yıldırım
Uzmanlar, yıldırımın birkaç aşamada gerçekleştiğini belirtiyor:
1. Öncü Boşalma: Bulutun altından yere doğru inen ve dallanarak ilerleyen negatif yüklü bir kanal oluşuyor.
2. Karşı Boşalma: Yerden, bu kanala doğru pozitif yüklü bir kanal yükseliyor.
3. Ana Boşalma: İki kanal birleştiğinde büyük bir elektrik akımı ortaya çıkıyor. Bu, gözle görülen parlak şimşektir.
4. Gök Gürültüsü: Yıldırımın oluşturduğu ani ısı, havayı hızla genleştirerek şok dalgası yaratıyor. Bu dalga gök gürültüsü olarak duyuluyor.
Yıldırımın Gücü Korkutucu Boyutta
Bilim insanları yıldırımın fiziksel özelliklerine dikkat çekiyor:
• Sıcaklığı: Yaklaşık 30.000°C
• Gerilimi: Ortalama 300 milyon volt
• Hızı: Saniyede 100.000 kilometreyi aşabiliyor
Bu değerler, yıldırımın neden bu kadar tehlikeli olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Öyle ki yıldırımın sıcaklığı, Güneş’in yüzeyinden yaklaşık beş kat daha fazla.
Her Saniye 100 Yıldırım
Küresel ölçekte yıldırımların sayısı da dikkat çekici. Yapılan ölçümlere göre dünya genelinde her saniye ortalama 100 yıldırım düşüyor. Bu doğa olayı, özellikle tropikal bölgelerde sıkça görülürken, Türkiye’de de yaz aylarında artış gösteriyor.
Uzman Uyarıyor: Açık Alandan Uzak Durun
Uzmanlar, fırtınalı havalarda yıldırımdan korunmak için şu uyarılarda bulunuyor:
• Ağaç altına sığınmayın
• Su kenarlarından ve yüksek yerlerden uzak durun
• Metal eşyalardan ve elektrikli cihazlardan kaçının
• Araç içerisindeyseniz camları kapatın ve içeride kalın
GHA Yorumu
Yıldırım, doğanın hem en etkileyici hem de en tehlikeli olaylarından biri olarak her yıl binlerce olaya ve hasara yol açıyor. Bilimsel gerçeklerle donanmak, yalnızca bu doğa olayını anlamamıza değil, aynı zamanda kendimizi ve sevdiklerimizi korumamıza da katkı sağlıyor.
GHA – Güncel Haber Ajansı
Hazırlayan: Mehmet Açık
Tarih: Haziran 2025
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ulusal Fırtına Araştırma Merkezi, Bilimsel Yayınlar
