GHA – Ankara
Anayasa Mahkemesi (AYM), cezaevinde temiz içme suyu talebi reddedilen bir hükümlünün başvurusu üzerine verdiği kararında, “cezaevinde sağlıklı içme suyu temin etmenin idarenin sorumluluğunda olduğunu” vurguladı.
Karar, cezaevlerinde yaşam koşulları ve temel insani ihtiyaçlara ilişkin önemli bir içtihat olarak değerlendiriliyor.
Su Talebi Tüm Mercilerden Reddedildi, Son Durak AYM Oldu
Söz konusu hükümlü, kaldığı cezaevinde temiz, sağlıklı içme suyuna ulaşamadığını belirterek cezaevi yönetiminden bu ihtiyacının karşılanmasını talep etti. Ancak talebi hem cezaevi idaresi, hem infaz hâkimliği, hem de üst yargı mercileri tarafından reddedildi.
Hükümlü, başvurusunda şu temel gerekçelere yer verdi:
• Aynı cezaevinde bulunan kamu görevlilerine arıtma cihazlarıyla temiz içme suyu sağlanırken, mahpuslara bu imkân tanınmıyor.
• Kantinden ücretli içme suyu temin etmenin zorunlu hale getirilmesi, ekonomik durumu yetersiz mahpuslar açısından yaşama hakkı ve insan onuruna aykırılık teşkil ediyor.
• Devletin asli sorumluluğu olan bu ihtiyacın kamu eliyle karşılanması gerektiği halde, tüm yargı mercilerinin talepleri değerlendirmeksizin reddettiği ve hak arama özgürlüğünün ihlal edildiği belirtildi.
AYM: “Gerekçesiz Ret Kararları Adil Yargılanma Hakkını İhlaldir”
Anayasa Mahkemesi yaptığı değerlendirmede, başvurucunun taleplerinin ilgili ve yeterli şekilde incelenmemesini, Anayasa’nın 36. maddesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında “gerekçeli karar hakkının ihlali” olarak değerlendirdi.
Mahkeme şu hükme vardı:
• Adil yargılanma hakkı (Anayasa md. 36) ihlal edilmiştir.
• Kararın bir örneği, yeniden yargılama yapılması amacıyla Kırıkkale 1. İnfaz Hâkimliği’ne gönderilecektir.
Hukukçular: “Karar, Cezaevlerindeki Eşitsizliği Tescilledi”
Kararla birlikte AYM, sadece başvurucunun hakkını teslim etmekle kalmadı; aynı zamanda cezaevlerinde maddi durumu yetersiz olan hükümlü ve tutukluların sistematik bir ayrımcılıkla karşı karşıya bırakıldığını da dolaylı olarak tescil etmiş oldu.
Konuyla ilgili açıklama yapan bazı hukukçular, kararın ileride benzer başvurular için emsal teşkil edeceğini ifade etti. İnsan hakları savunucuları ise, “Cezaevinde suya erişim gibi temel bir ihtiyacın bile paraya bağlı olması kabul edilemez. Bu, ‘parasızsan sağlıklı yaşam hakkın yok’ anlamına gelir” değerlendirmesinde bulundu.
Sistematik Sorun: Cezaevinde Temel Haklara Erişim Ücretli Hale Mi Geldi?
Cezaevlerinde kantinden alışveriş yapamayan mahpusların ciddi gıda ve hijyen sorunlarıyla karşı karşıya kaldığı, özellikle ekonomik durumu kötü olanların yeterli beslenemediği ve temiz suya ulaşamadığı yönündeki iddialar yıllardır gündemde.
AYM’nin bu son kararı, kamuoyunda yeniden şu soruyu gündeme taşıdı:
“Cezaevinde parası olmayan bir mahpus nasıl hayatta kalacak?”
SONUÇ:
Anayasa Mahkemesi’nin kararı, cezaevlerinde insan onuruna yaraşır yaşam koşullarının sağlanmasının yalnızca bir tercih değil, anayasal bir yükümlülük olduğuna işaret ediyor. Başvurucunun yeniden yargılanacak olması, benzer durumda olan binlerce hükümlü için umut ışığı olabilir.
