Denetimsiz Şifa Ticareti: Sağlık mı, Sessiz Bir Tehdit mi?
Mehmet Açık – Köşe Yazısı
Sokak arasında bir tezgahta gördüğünüz o cam kavanozlar…
İçinde “böbreği temizler”, “şekeri düşürür”, “kanseri yok eder” yazan etiketler…
Yanında, hayatını bu işe verdiğini söyleyen ama sağlık eğitimi olmayan bir satıcı…
Ve merakla dinleyen, çaresizlik içinde umut arayan vatandaş…
Türkiye’de her geçen gün büyüyen ama bir o kadar da sessizlik içinde bırakılan bir sorun var:
Kayıt dışı alternatif tıp pazarı.
Adı “şifa”, içeriği meçhul…
Ambalajı renkli, etkisi bilinmez…
Tavsiyesi kulağa hoş geliyor ama faturası ağır olabilir.
Kim Bunlar? Nereden Geliyorlar?
Bu pazarda kimler var?
• Aktarlar,
• baharatçılar,
• üretici olduğunu iddia eden satıcılar,
• sosyal medya fenomenleri,
• ve hatta bazı eski sağlık personelleri…
Hepsinin ortak noktası şu:
Yeterli denetimden uzaklar ve çoğu zaman tıbbi otoritenin dışında hareket ediyorlar.
Bugün toplumun önemli bir kesimi, alternatif tıp adı altında satılan ürünlere umut bağlıyor.
Peki bu ürünlerin denetimi var mı?
Hayır.
Etken maddeleri analiz edilmiş mi?
Çoğunlukla hayır.
Hangi hastalığa nasıl etki ettiği bilimsel olarak kanıtlanmış mı?
Yine hayır!
Ama satıcı kendinden emin:
“Bu karışım tansiyonu düzenler.”
“Şekeri üç günde düşürür.”
“Hap kullanma, bu bitki yeter.”
Gizli Tehlike: Geciken Teşhis, İlerleyen Hastalık
Bu ürünlerin birçoğu belki zararsız gibi görünse de asıl tehdit, hastaların bu ürünlere güvenip tıbbi tedaviden uzaklaşmasıdır.
İlaç kullanmayı bırakıyorlar.
Doktora gitmiyorlar.
Tetkik yaptırmıyorlar.
Sonuç?
Basit bir belirti, ciddi bir hastalığa dönüşüyor.
Erken tanı şansı kaybediliyor.
Ve bu geri dönüşü olmayan bir yola sürüklüyor insanları.
Sözde “doğal ürünlerin” içeriğinde çoğu zaman:
• yasaklı bitkisel maddeler,
• böcek ilacı kalıntıları,
• ağır metaller,
• hatta bazı ilaçlara ait etken maddeler bile tespit edilebiliyor.
Devlet Nerede? Zabıtalar, Sağlık Müdürlükleri Neden Sessiz?
Bu noktada sormak zorundayız:
• İl sağlık müdürlükleri neden bu ürünleri denetlemiyor?
• Zabıta ekipleri neden izinsiz bitkisel ürün satan sokak tezgâhlarına müdahale etmiyor?
• Ruhsatsız üretim yapan atölyeler neden hâlâ faaliyette?
Vatandaş sağlığını kendi kaderine terk etmek, devletin asli görevine gölge düşürür.
İyi Niyetle Değil, Bilimle Hareket Etmeliyiz
Evet, bu satıcıların bir kısmı iyi niyetli olabilir.
Ama iyi niyet, tıbbi yetki yerine geçmez.
“Ben denedim, iyi geldi” demek, bilimsel bir veri değildir.
Toplum sağlığı için kararlar, tecrübeye değil kanıta dayalı tıbbın kurallarına göre alınmalıdır.
Ne Yapılmalı?
1. İl Sağlık Müdürlükleri, denetim mekanizmalarını genişletmeli, her ilde alternatif ürün satışı yapılan yerleri kontrol etmelidir.
2. Belediye zabıtaları, sağlık beyanı içeren ruhsatsız ürünlerin satışını engellemelidir.
3. Tarım ve Orman Bakanlığı, takviye edici gıdaların içerik kontrolünü sıklaştırmalı, etiket sahtekârlığına karşı yasal yaptırımlar getirmelidir.
4. Sosyal medya platformları, şifa vaadiyle yayın yapan içerik üreticilerine yönelik filtreleme sistemleri kurmalıdır.
Halkı Bilinçlendirmek Medya ve Devletin Ortak Sorumluluğudur
Unutmayalım:
Bu mesele, sadece bir ticaret meselesi değil; halk sağlığı meselesidir.
Geciken denetim, kaybedilen bir can olabilir.
Yanlış bilgilendirme, bir ailenin yıkımı olabilir.
Kontrolsüz üretim, bir toplumun sağlığını tehdit eder hale gelebilir.
Son Söz
Alternatif tıp, modern tıbbın düşmanı değil; destekleyicisi olabilir.
Ama bunun için denetim, şeffaflık ve bilimsel uyum şarttır.
Biz bu çağrıyı yapalım:
Zabıta ekiplerini göreve, İl Sağlık Müdürlüklerini harekete, vatandaşlarımızı ise dikkatli olmaya davet ediyoruz.
Çünkü halk sağlığı, ihmal kaldırmaz.
